Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής

Ο Ιερός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Παιανίας. Η ανέγερσή του συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη του οικισμού στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν το Λιόπεσι – όπως ονομαζόταν η Παιανία έως το 1915 – άρχισε να μεγαλώνει, να αποκτά αυτονομία ως κοινότητα και να αστικοποιείται. Στο πλαίσιο αυτής της μετάβασης εντάσσεται και η ανέγερση της εκκλησίας, της οποίας ο σχεδιασμός ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα.

Το 1902 ξεκίνησαν οι πρώτες εργασίες ανοικοδόμησης, βασισμένες σε σχέδια του μηχανικού Μ. Λυκούδη. Ο ναός ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο και φέρει νεοκλασικά στοιχεία. Το μαρμάρινο τέμπλο του κατασκευάστηκε το 1907 από τον γλύπτη Καρακατσάνη, ενώ λίγο αργότερα ο ζωγράφος Αύγουστος Πικαρέλλης φιλοτέχνησε τις ναζαρηνές εικόνες του. Τα εγκαίνια του ναού πραγματοποιήθηκαν την άνοιξη του 1908.

 Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο της ιστορίας του ναού είναι η συμβολή του Ερνέστου Τσίλλερ, ο οποίος το 1915 εκπόνησε μελέτη αποκατάστασης του τρούλου και της στέγης, που παρουσίαζαν δομοστατικά προβλήματα. Μετά από διάφορες επεκτάσεις, ο ναός απέκτησε τη σημερινή του μορφή το 1939, ενώ το 1981 υπέστη σημαντική παρέμβαση με την επένδυσή του με πέτρα.

Η συστηματική αγιογράφηση του ναού ξεκίνησε το 1939 από τον Φώτη Κόντογλου και τους μαθητές του, Γιώργο Γιάλτα και Ιωάννη Τερζή. Μάλιστα, ήταν ο πρώτος ενοριακός ναός που ανέλαβε ο σπουδαίος ζωγράφος. Μετά από διακοπή λόγω της Κατοχής, η αγιογράφηση συνεχίστηκε τμηματικά από το 1946 έως το 1965, έτος θανάτου του Κόντογλου. Το έργο του συνέχισε ο συνεργάτης του, Βασίλειος Μπρούσαλης, ο οποίος είχε ήδη εργαστεί στον ναό από το 1959, και το ολοκλήρωσε μέσα στη δεκαετία του 1970.

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του ναού είναι το ψηφιδωτό της Ζωοδόχου Πηγής, που κοσμεί τη δυτική όψη του. Δημιουργήθηκε το 1963 από τον Βασίλειο Μπρούσαλη, χρησιμοποιώντας ψηφίδες εισαγμένες από το Μουράνο της Ιταλίας.

Αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα του ναού τόσο ως σύμβολο της συλλογικής μνήμης των κατοίκων της περιοχής όσο και ως ιστορικό και καλλιτεχνικό μνημείο, λόγω της παρουσίας του Φ. Κόντογλου, η ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ ανέλαβε, μέσω των δωρεών της, εργασίες συντήρησης και αποκατάστασής του, καθώς και τη διατήρηση του ψηφιδωτού της πρόσοψης.

ΔΩΡΕΑ ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ

• Αποκατάσταση της στέγης και συντήρηση του ψηφιδωτού στην όψη του Ιερού Ναού.

Φωτογραφίες: Μαρία Στέφωση.