Ανασκαφή Μινωϊκού οικισμού στη Χρυσή

Η νήσος Χρυσή βρίσκεται 7 ναυτικά μίλια νότια της Ιεράπετρας (Κρήτη). Πρόκειται για νησίδα μήκους περίπου 5 χλμ. και μέγιστου πλάτους 1,6 χλμ. Κατά τα έτη 2008–2011 διενεργήθηκε επιφανειακή έρευνα υπό την επίβλεψη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου που οδήγησε στον εντοπισμό 28 αρχαιολογικών θέσεων οι οποίες καλύπτουν όλο τον χρονολογικό ορίζοντα της Προϊστορίας (Τελική Νεολιθική περίοδος, Εποχή του Χαλκού [μινωική περίοδος]), και των ιστορικών χρόνων (Ελληνιστική, Ρωμαϊκή, Βυζαντινή περίοδος, Ενετοκρατία και Τουρκοκρατία), μαρτυρώντας τη διαχρονική κατοίκηση και χρήση της νήσου. Από το 2015 έως σήμερα διεξάγεται στο νησί συστηματική ανασκαφική έρευνα υπό τη διεύθυνση της προϊσταμένης της Εφορείας, κας Χρύσας Σοφιανού. Μέχρι σήμερα έχει εντοπιστεί μινωικός οικισμός στη βορειοδυτική ακτή του νησιού, καθώς και λείψανα ελληνορωμαϊκών δεξαμενών και άλλων κτισμάτων δίπλα στον φάρο και γύρω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Η ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ μέσω του Institute for Aegean Prehistory Study Center for East Crete (INSTAP SCEC) υποστήριξε την έρευνα το 2024.

Η ανασκαφή του μινωικού οικισμού έφερε στο φως τμήματα 5 κτιρίων, ενώ είναι ορατά τουλάχιστον άλλα 10 κτίρια στην ίδια περιοχή. Ο οικισμός κατοικήθηκε χωρίς διακοπή κατά την Παλαιοανακτορική και Νεοανακτορική περίοδο (MΜ IIB – ΥΜ IB περίοδος, περίπου 1800-1500 π.Χ.). Τα ευρήματα φανερώνουν την κατοίκηση της νήσου για μεγάλα χρονικά διαστήματα με σκοπό την εκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων. Πλήθος σπασμένων οστρέων πορφύρας που βρέθηκαν στα δωμάτια των κτιρίων του οικισμού αποδεικνύουν μια από τις πρωιμότερες βιοτεχνικές εγκαταστάσεις στη Μεσόγειο για την παραγωγή της πορφυρής βαφής, η οποία αποτελούσε ένα από τα κύρια εξαγώγιμα προϊόντα της μινωικής Κρήτης. Φαίνεται πως ο παραθαλάσσιος οικισμός της Χρυσής είχε ενεργό συμμετοχή σε περιφερειακά δίκτυα θαλάσσιου εμπορίου που ελέγχονταν από τα μινωικά κέντρα εξουσίας στην απέναντι ακτή. Οι κάτοικοι της νήσου προμηθεύονταν ή αντάλλασσαν αγαθά από διαπλέοντα ποντοπόρα πλοία. Οι ανασκαφές του κτιρίου Β2 έφεραν στο φως δύο θησαυρούς μετάλλων που αποτελούνται από χάλκινα τάλαντα και κοσμήματα προερχόμενα από την Κνωσό, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Ανατολία, τη Μέση Ανατολή, την κοιλάδα του Ινδού ποταμού, και την κεντρική Ασία.

ΔΩΡΕA ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ

• Μελέτη και αποκατάσταση αρχιτεκτονικών δομών του μινωϊκού οικισμού. Μεταφορά της επιστημονικής ομάδας από την Κρήτη προς τη νήσο Χρυσή.

Πηγή εικόνων: Αρχείο Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου/ INSTAP.